Phát huy vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ tái cơ cấu ngành Công Thương

Tham dự Hội nghị, có đồng chí Nguyễn Hồng Diên, Uỷ viên Trung ương đảng, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Công Thương; Lãnh đạo của 21 Viện nghiên cứu và 09 Trường đại học trực thuộc Bộ cùng Lãnh đạo các đơn vị trong Bộ.

TS Vũ Văn Khoa, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Cơ khí

Các đại biểu tham dự Hội nghị đã được nghe báo cáo của các đơn vị về những kết quả KH&CN nổi bật trong giai đoạn vừa qua. Cụ thể, trong lĩnh vực cơ khí, Viện nghiên cứu cơ khí cho biết đã làm chủ công tác tính toán, thiết kế, tích hợp các hệ thống tự động trong các nhà máy công nghiệp; có đủ năng lực trở thành tổng thầu của nhiều công trình, dự án lớn trong các lĩnh vực như khai thác và chế biến khoáng sản, thuỷ điện, nhiệt điện, năng lượng mới, sản xuất vật liệu xây dựng,.v.v…Viện Công nghệ thực phẩm hiện đang duy trì bảo tồn gen vi sinh vật với trên 1.500 chủng vi nấm, nấm men, vi khuẩn, plasmid phục vụ sản xuất và phát triển công nghệ; và đưa nhiều kết quả nghiên cứu khoa học trong khai thác, tách chiết dầu, hương liệu và các chất có hoạt tính sinh học từ nguyên liệu trong nước vào thực tiễn.v.v…Trong lĩnh vực dầu khí, Viện Dầu khí Việt Nam đang tập trung xây dựng hệ sinh thái sáng tạo cho ngành Dầu khí Việt Nam, nghiên cứu phát triển các sản phẩm số ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ tiên tiến để tối ưu hóa hoạt động của ngành năng lượng Việt Nam.

PGS.TS Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh

Đối với công tác nghiên cứu khoa học trong khối Trường, nổi bật là Trường Đại học Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm 2022-2023, Trường đã thực hiện 01 dự án quốc tế, 05 đề tài cấp Bộ, 12 đề tài cấp Tỉnh/Thành phố, 43 đề tài cấp Trường dành cho giảng viên, trong đó các đề tài khối ngành kỹ thuật chiếm ưu thế do đặc thù ngành đào tạo truyền thống và thế mạnh của Trường.

TS Lê Huy Khôi, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương

Trong lĩnh vực tham mưu chính sách, trong giai đoạn vừa qua, Viện Nghiên cứu Chiến lược Chính sách Công Thương đã tham mưu xây dựng gần 30 chiến lược, chính sách phát triển công nghiệp và thương mại, trên 100 quy hoạch tổng thể phát triển ngành, hơn 200 quy hoạch phát triển của địa phương, đóng góp quan trọng vào việc xây dựng hoàn thiện chính sách phát triển ngành.

Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ Lý Quốc Hùng

Đánh giá chung về hoạt động KH &CN ngành Công Thương, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ Lý Quốc Hùng cho biết, mặc dù gặp nhiều khó khăn từ những vướng mắc trong các quy định hiện hành và bối cảnh triển khai, đặc biệt đối với các nhiệm vụ có tính ứng dụng, gắn với doanh nghiệp, tuy nhiên, công tác KH&CN trong ngành Công Thương vẫn ghi nhận những kết quả tích cực. Trong năm 2022-2023, đã có 130 đơn vị trong và ngoài Bộ (riêng khối các Viện nghiên cứu, Trường đại học chiếm 40%) tham gia triển khai thực hiện các đề tài, dự án KH&CN thuộc các Chương trình KH&N cấp quốc gia và cấp Bộ do Bộ Công Thương quản lý. Báo cáo cũng cho biết, trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tập trung triển khai các nhiệm vụ đã phê duyệt trong Chiến lược KHCN và ĐMST phục vụ phát triển ngành Công Thương đến năm 2030, theo đó, ưu tiên hoạt động nghiên cứu phát triển, ứng dụng công nghệ mới, hiện đại, số hóa nhằm tạo sự đột phá về trình độ, năng lực sản xuất trong các ngành công nghiệp chủ lực, mũi nhọn, ưu tiên, công nghiệp chế biến, chế tạo, công nghiệp công nghệ cao; .v.v…

Lắng nghe báo cáo và các tham luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên ghi nhận, đánh giá cao và biểu dương những thành tích đã đạt được của các tổ chức, cá nhân làm công tác khoa học và công nghệ trong toàn Ngành thời gian qua. 

Bộ trưởng khẳng định, những năm qua, toàn ngành Công Thương luôn xác định phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, điều kiện tiên quyết để tạo nền tảng thúc đẩy sự phát triển bền vững của Ngành cả trong ngắn hạn và dài hạn. Với những nỗ lực, quyết tâm và bằng nhiều chương trình, kế hoạch hành động cụ thể, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của ngành Công Thương đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đóng góp quan trọng vào sự phát triển của Ngành cũng như toàn bộ nền kinh tế. Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, còn những tồn tại và yêu cầu mới đặt ra cho công tác khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong Ngành cần sớm có giải pháp khai thông nhằm tạo điều kiện cho các Viện nghiên cứu, cơ sở đào tạo và khuyến khích đội ngũ làm công tác khoa học, công nghệ tiếp tục có những đóng góp thiết thực hơn cho sự phát triển của Ngành và đất nước trong giai đoạn tới.

Cùng với cả nước, ngành Công Thương đang bước vào giai đoạn phát triển mới; đẩy mạnh thực hiện tái cơ cấu Ngành với định hướng lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong những giải pháp có tính đột phá, đặc biệt là trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chuyển đổi số và hội nhập quốc tế đang là xu hướng chủ đạo và phát triển mạnh mẽ, mang lại những thời cơ, thuận lợi nhưng cũng có không ít khó khăn, thách thức đan xen.

Trong bối cảnh đó, để tiếp tục phát huy vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong tái cơ cấu ngành Công Thương, góp phần cùng toàn Ngành hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị được giao, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị các Viện nghiên cứu, Trường Đại học và các đơn vị liên quan thuộc Bộ tập trung thực hiện có hiệu quả một số nhiệm vụ trọng tâm.

Trước hết, cần tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của Ban cán sự Đảng, Lãnh đạo Bộ về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và việc phát triển các mô hình kinh tế mới (như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế chia sẻ, kinh tế tri thức…), giúp cán bộ công chức, viên chức, người lao động, đặc biệt là đội ngũ những người làm công tác KHCN của Bộ nâng cao nhận thức, đổi mới mạnh mẽ cả về tư duy và phương thức hành động nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng các hoạt động nghiên cứu, tham mưu xây dựng các cơ chế, chính sách để phát triển Ngành trong tình hình mới và tư vấn, chuyển giao công nghệ, góp phần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu ngành Công Thương theo hướng hiện đại, thúc đẩy tiến trình CNH - HĐH đất nước.

Bên cạnh đó, tập trung triển khai thực hiện có hiệu quả Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ngành Công Thương đến năm 2030 gắn với mục tiêu phát triển ngành công nghiệp nền tảng, trọng điểm, mũi nhọn và công nghiệp công nghệ mới, công nghệ cao (như công nghiệp điện tử, chíp và chất bán dẫn, hạ tầng số, năng lượng sạch, công nghiệp vật liệu mới), góp phần xây dựng, củng cố năng lực sản xuất độc lập và tự chủ của đất nước. Đặc biệt là cần tiên phong trong nghiên cứu phát triển, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các công nghệ nguồn trong các lĩnh vực mà Viện/Trường có thế mạnh và trong một số ngành, lĩnh vực mới nổi của thế giới để hỗ trợ doanh nghiệp nâng cấp, đổi mới công nghệ và thực hiện chuyển số, chuyển đổi xanh hướng tới sản xuất thông minh, hiện đại nhằm nâng cao năng lực, sức cạnh tranh, để khai thác tốt hơn các cơ chế hợp tác hiện có (như cơ chế hợp tác thông qua Ủy ban liên chính chủ và các Hiệp định thương mại tự do, nhất là các FTA thế hệ mới) để phát triển sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu, đưa các sản phẩm mang thương hiệu Việt tham gia sâu hơn vào các chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu. 

Bộ trưởng cũng đề nghị các đơn vị chú trọng xây dựng và phát triển năng lực KH&CN, bảo đảm chất lượng, hiệu quả công tác nghiên cứu, tư vấn, chuyển giao công nghệ, nhất là ứng dụng công nghệ mới của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0; trong đó tập trung xây dựng đội ngũ chuyên gia, cán bộ nghiên cứu có trình độ, năng lực chuyên môn cao và tâm huyết với khoa học; khơi dậy niềm đam mê, khuyến khích sự dấn thân trong thực hiện các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhất là nhà khoa học trẻ; đồng thời, tăng cường đầu tư, đổi mới, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị nghiên cứu tiên tiến, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển công nghệ của khu vực sản xuất và tiến tới làm chủ các công nghệ mới, đặc biệt là các công nghệ lõi; chú trọng đẩy mạnh quá trình thương mại hóa sản phẩm, đưa kết quả nghiên cứu KH&CN vào thực tiễn thông qua việc liên doanh, góp vốn, mở rộng sản xuất bằng các tài sản trí tuệ (như các sáng chế, giải pháp hữu ích) của các đơn vị…

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh, cần tập trung đổi mới mạnh mẽ phương thức hoạt động theo hướng gắn kết chặt chẽ với các Tập đoàn, Tổng công ty lớn, lấy doanh nghiệp làm trung tâm và là chủ thể sống động của đổi mới sáng tạo; mọi hoạt động KH&CN phải gắn với sản xuất, bắt nguồn trước hết từ yêu cầu của thực tiễn để có những sản phẩm KH&CN thiết thực, có sức lan tỏa mạnh trong toàn Ngành và được ứng dụng nhanh chóng, hiệu quả vào thực tiễn. Hay nói cách khác, các Viện/Trường cần phải tạo ra sản phẩm, công nghệ mà thị trường cần chứ không phải những thứ các đơn vị có thể làm được. Điều này đòi hỏi phải thay đổi mạnh mẽ trong tư duy và đổi mới mô hình quản trị theo hướng hiện đại thì chúng ta mới có thể phát triển và làm đúng vai trò, sứ mệnh của tổ chức KH&CN công lập trong tình hình mới.

Cùng với đó, cần tăng cường phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các Viện nghiên cứu và các Trường Đại học với các đơn vị chức năng của Bộ trong công tác nghiên cứu, tư vấn chính sách, cung cấp luận cứ khoa học, thực tiễn, phục vụ công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật và các định hướng, chính sách phát triển Ngành nhằm nâng cao vai trò, đóng góp của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong các hoạt động, lĩnh vực quản lý của Bộ; đồng thời, tiếp tục phát huy tốt vai trò của các đơn vị chức năng thuộc Bộ để thực sự là "người cầm lái", định hướng, dẫn dắt, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong toàn Ngành.

Bộ Trưởng một lần nữa hoan nghênh, ghi nhận và biểu dương các thành tích, đóng góp tích cực, quan trọng của các đơn vị khoa học, công nghệ và đội ngũ làm công tác KHCN trong Bộ đối với sự phát triển của Ngành và nền kinh tế đất nước trong thời gian qua. Đồng thời mong muốn lực lượng khoa học và công nghệ trong toàn Ngành ngày càng đổi mới, phát triển để có những đóng góp ngày càng nhiều hơn cho sự nghiệp xây dựng, phát triển Ngành và đất nước.

Nguồn: moit.gov.vn